Het onderzoekskader

Jaarlijks overlijden ongeveer 50 jongeren (tot 20 jaar) in Nederland als gevolg van suïcide, waarmee dit de tweede doodsoorzaak is onder Nederlandse jongeren. De problematiek reikt echter veel verder dan het aantal suïcides. Jaarlijks kampt ongeveer 11 procent van de jongeren met suïcidegedachten en gaat ongeveer 7 procent van de jongeren over tot een suïcidepoging of opzettelijke zelfverwonding. Dit was de reden voor de Tweede Kamer om het thema suïcidaliteit onder jongeren hoger op de agenda te zetten. Al snel bleek dat een goed signalerings– en preventieprogramma om deze problematiek aan te pakken in Nederland ontbrak. De Tweede Kamer heeft daarom geld vrij gemaakt en beschikbaar gesteld om een dergelijk programma te ontwikkelen. Via ZonMW, de Nederlandse organisatie voor zorgonderzoek, kregen onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam de opdracht om onderzoek te doen dat zou leiden tot het gewenste programma. De afdelingen klinische- en ontwikkelingspsychologie van de Vrije Universiteit zetten daartoe het Mental Health Online programma op dat gericht was op twee doelen: De ontwikkeling van een kort Nederlandstalig suïcide signaleringsinstrument waarmee op een betrouwbare wijze het suïciderisico bij jongeren tussen 12 en 20 jaar kan worden vastgesteld, en De ontwikkeling van suïcide e-learning modules voor professionals met als doel het proces van signaleren, bejegenen en doorverwijzen van jongeren met een suïcidale stemming te bevorderen. De suïcide e-learning modules die u op deze site aantreft hebben tot doel het proces van (vroegtijdig) signaleren, bejegenen en doorverwijzen van (mogelijk) suïcidale jongeren te bevorderen. De informatie en handreikingen voor de bevordering van dit proces zijn verdeeld over acht e-learning modules. Dit zijn educatieve modules over suïcidaliteit die online en zelfstandig gevolgd kunnen worden. De e-learning modules hebben betrekking op suïcidaliteit onder adolescenten (12 tot 20 jaar). Het programma Mental Health Online is nu uit de onderzoeksfase en zowel het signaleringsinstrument als de suïcide e-learning modules zijn nu gereed voor gebruik. De e-learning modules worden hier gratis aangeboden aan de doelgroep.

Onderzoek

Om de vorm en inhoud van de modules zo goed mogelijk te laten aansluiten bij de wensen en behoeften van potentiële gebruikers uit het veld werd eerst een behoeftenonderzoek onder leden van zorg adviesteams (ZAT uitgevoerd. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat bijna alle deelnemers aan dit onderzoek ooit in aanraking zijn gekomen met suïcidaliteit onder hun leerlingen. Suïcidaliteit wordt dan ook door de ZAT-leden als een belangrijk thema gezien dat de aandacht van de scholen vereist. Met name leerlingen en docenten zijn volgens de deelnemers niet goed geïnformeerd over het onderwerp. De ZAT-leden achtten zichzelf wel in staat suïcidale jongeren te signaleren, bejegenen en doorverwijzen, maar het een goed idee om flexibele e-learning modules op dit gebied te ontwikkelen werd ondersteund door vrijwel alle deelnemers.

Vervolgens werden de modules ontwikkeld. De inhoud van de modules is met grote zorg samengesteld in overleg met experts over suïcidaliteit, professionals uit het veld en communicatie experts. De acht modules bevatten een veelheid aan informatie over suïcidaliteit onder jongeren en daaraan verwante risicofactoren, over het aangaan van een gesprek met een suïcidale jongere en hun ouders, en richtlijnen voor doorverwijzing voor hulpverlening en wat te doen bij daadwerkelijke suïcide.

Dit werd gevolgd door onderzoek naar de effectiviteit van de modules door deze online aan te bieden aan een groep professionals en de toename van kennis en (waargenomen) vaardigheden van deze groep te vergelijken met die van een controlegroep. Daarnaast werd een evaluatieonderzoek uitgevoerd. Uit het effectiviteitsonderzoek bleek dat de kennis en het zelfvertrouwen van professionals die het programma Mental Health Online hebben gevolgd, significant toenam ten opzichte van die van professionals die geen toegang hadden tot dit programma. De resultaten uit het evaluatieonderzoek lieten zien dat het programma als zeer positief werd beoordeeld door de professionals die het programma hebben gevolgd. Zij waren bovendien zelf van oordeel dat hun kennis, zelfvertrouwen en vaardigheden met betrekking tot suïcidepreventie onder jongeren waren toegenomen, en ze gaven aan dat zij de modules aan andere gatekeepers zouden aanraden.

Mental Health Online landelijk geïmplementeerd

De resultaten van effectiviteits- en evaluatie onderzoek zijn van belang voor alle mogelijke professionals in Nederland die in aanraking komen met jongeren (zoals leden van Zorg Advies Teams, jeugdverpleegkundigen, GGZ-medewerkers, leraren, counselors, pedagogen), maar ook voor alle instellingen en organisaties die dergelijke professionals in dienst hebben. De modules zijn nu landelijk geïmplementeerd via Mental Health Online, zodat alle professionals uit de doelgroep die geïnteresseerd zijn zich eenvoudig kunnen informeren over en oefenen in aspecten van signalering, bejegening en doorverwijzing suïcidale jongeren. Het signaleringsinstrument dat uit dit onderzoek is voortgekomen is te vinden op 113online.